ΕΙΠΕ ΓΕΡΩΝ...

«ΠΕΡΙ ΝΗΣΤΕΙΑΣ»

Της Αικατερίνης Αντωνιάδου
Θεολόγου - Πολιτικού Επιστήμονος

- Η ΝΗΣΤΕΙΑ, έλεγεν ο Αββάς Υπερέχιος, είναι χαλινάρι που συγκρατεί τις κατώτερες ορμές. Όποιος την περιφρονεί, μοιάζει με αχαλίνωτο άλογο.

- Ο ΑΒΒΑΣ Ιωάννης ο Κολοβός, συμβουλεύοντας τούς νεωτέρους αδελφούς ν’ αγαπήσουν την νηστεία, τούς έλεγε συχνά:
Ο καλός στρατηγός, που επιχειρεί να καταλάβη μια πόλι εχθρική, γερά οχυρωμένη, κάνει αποκλεισμό στις τροφές και στο νερό. Μ’ αυτόν τον τρόπο ατονεί η αντίστασις του εχθρού και τέλος παραδίδεται. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με τις σαρκικές ορμές, που ανελέητα πολεμούν τον άνθρωπο στην νεότητά του. Η ευλογημένη νηστεία καταβάλλει τα πάθη και τούς δαίμονας και τελικά τ’ απομακρύνη από τον αγωνιστή.
Και το πανίσχυρο λιοντάρι, τούς έλεγε άλλη φορά, συχνά από τη λαιμαργία του πέφτει στην παγίδα κι’ όλη του η δύναμι κι’ η μεγαλοπρέπεια εξαφανίζονται.

- ΑΝΕΒΑΣΑΝ κάποτε στην σκήτη των Πατέρων ένα δαιμονισμένο νέο, για να τον θεραπεύσουν με την προσευχή τους. Εκείνοι όμως, από ταπείνωσι, απόφευγαν. Πολύ καιρό βασανιζόταν έτσι ο δυστυχισμένος άνθρωπος, ώσπου κάποιος Γέρων τον ελυπήθη, τον σταύρωσε με τον ξύλινο σταυρό, που είχε στην ζώνη του, κι’ έδιωξε το πονηρό πνεύμα.
- Αφού με βγάζεις από την κατοικία μου, του είπε εκείνο, θα μπω μέσα σου.
- Έλα, του αποκρίθηκε θαρραλέα ο Γέροντας.
Έτσι μπήκε μέσα του το δαιμόνιο και τον βασάνιζε δώδεκα ολόκληρα χρόνια. Ο Όσιος υπόμενε με καρτερία τον πόλεμο, αλλά αντιπολεμούσε κι’ εκείνος τον εχθρό, με υπεράνθρωπη νηστεία και ακατάπαυστη προσευχή. Όλα αυτά τα χρόνια δεν έβαλε ούτε μια φορά στο στόμα του τροφή, μασούσε μόνο λίγα κουκούτσια από φοίνικες κάθε βράδυ και κατάπινε τον χυμό τους.
Νικημένο τέλος το δαιμόνιο, από τον ακατάπαυστο αγώνα του Γέροντος, τον ελευθέρωσε.
- Γιατί φεύγεις; τον ρώτησε εκείνος, κανένας δε σε διώχνει.
- Με αφάνισε η νηστεία σου, αποκρίθηκε εκείνο κι’ έγινε άφαντο.

- ΜΙΑ ζεστή μέρα του καλοκαιριού πήγε στο κελλί του Αββά Ησαΐου ο Αββάς Αχιλλάς και τον βρήκε να τρώγη. Είχε βάλει νερό κι’ αλάτι στο πιάτο και βουτούσε το ψωμί του. Μόλις είδε τον συνασκητή του, έκρυψε με τρόπο το πιάτο κάτω από το ψαθί που έπλεκε, για να μη τον σκανδαλίση. Τετοια πολυτέλεια ήταν άγνωστη στη σκήτη.
- Τι τρως, αδελφέ; τον ρώτησε ο Αββάς Αχιλλάς, που τον έβλεπε ακόμη να μασά, χωρίς να έχη τίποτε μπροστά του.
- Συγχώρησέ με, Πάτερ, είπε κοκκινίζοντας από ντροπή ο Αββάς Ησαΐας. Έκοβα φοινικόφυλλα στον ήλιο και ξεράθηκε ο λάρυγγάς μου, γι’ αυτό έβαλα νερό στο αλάτι μου, για να μπορώ να καταπιώ.
Σαν τ’ άκουσε ο άλλος ασκητής, έβαλε τις φωνές:
- Ελάτε να ιδήτε τον Ησαΐα να τρώγη ζωμό στη σκήτη. Αν ήθελες τέτοια καλοφαγία, αδελφέ, καλά θα έκανες να γύριζες στην Αίγυπτο.

- ΜΕΡΙΚΟΙ νέοι ευσεβείς ανέβηκαν στη σκήτη για να επισκεφθούν κάποιο γνωστό τους Γέροντα. Επειδή θα έμεναν κοντά του όλη μέρα, του ζήτησαν λίγο λάδι να μαγειρέψουν τα όσπρια, που είχαν πάρει μαζί τους για να φάνε.
- Να εκεί κρέμεται το φλασκί, που μου είχατε φέρει δώρο πριν τρία χρόνια, τούς έδειξε ο Γέροντας. Πάρετε όσο θέλετε.
- Όταν το ξεκρέμασαν, είδαν πως το φλασκί ήταν ακόμη σφραγισμένο και θαύμασαν τη νηστεία του Οσίου.

- ΤΟΣΟ πολύ είχε εξασκηθή στην νηστεία ο Όσιος Μάρκος ο Αναχωρητής, έλεγαν οι Γέροντες, ώστε κατώρθωνε να μένη άσιτος επί ολόκληρες εβδομάδες συνεχώς, χωρίς να ατονή το σώμα του. Εξήντα τρία χρόνια που έμεινε στην έρημο, ημέρα και νύκτα εργοχειρούσε, για να ελεή τούς πτωχούς Ερημίτας. Δώρο δε δέχτηκε ποτέ του από κανένα. Αν κάποιος, περαστικός από την καλύβα του, του έδινε κάτι, ο Αββάς τον ευχαριστούσε για την καλή του πρόθεσι, μα δεν έπαιρνε το δώρο.
- Δεν μου χρειάζεται, αδελφέ, του έλεγε. Ας έχη δόξα ο Κύριος μου που μου δίνει ακόμη δύναμι να εργάζωμαι, για να τρέφω τον εαυτό μου κι’ εκείνους που μ’ επισκέπτονται.

- ΕΝΑΣ αρχάριος μοναχός συμβουλεύτηκε κάποιο διακριτικό Γέροντα, ποιο μέτρο ν’ ακολουθήση στη νηστεία.
- Απόφευγε τις υπερβολές, τέκνον μου, τον συμβούλεψε εκείνος. Πολλοί δοκίμασαν να νηστέψουν πάνω από τις δυνάμεις τους και δεν άντεξαν για πολύ καιρό.

- ΡΩΤΗΣΑΝ οι Γέροντες τον Όσιο Μακάριο πως συνέβαινε να είναι το σώμα του πάντοτε λιπόσαρκο κι’ όταν νήστευε κι’ όταν έτρωγε.
- Το ξύλο που ανακατεύει τ’ αναμμένα φρύγανα, τούς έλεγε εκείνος, κατατρώγεται από τη φωτιά κι’ είναι κατάξερο. Κι’ όταν η φλόγα του θείου φόβου κατακαίη την καρδιά του ανθρώπου, ξηραίνεται το σώμα του.

Οι Άγιοι Πατέρες μας σε όλη τους την ζωή ενήστευον, διότι εγνώριζον την μεγάλη αξία της Νηστείας. Ιδιαίτερα πριν ξεκινήσουν οποιοδήποτε Θεάρεστο έργο ή προσπάθεια ενήστευαν, για να έχουν την ευλογία και την βοήθεια του Θεού σύμμαχο στο εγχείρημά τους.

Παράδειγμα λαμβάνουμε από τούς Πατριάρχας, Δικαίους και Προφήτας της Παλαιάς Διαθήκης (Αβραάμ, Μωϋσή, Ηλία, Πρόδρομο Ιωάννη, Ιωακείμ και Άννα, και άλλους πολλούς), από τούς αγίους Αποστόλους και Μαθητάς του Κυρίου μας, από όλους τούς αγίους και αγίες της Ορθοδοξίας μας (Μ. Αντώνιο, Μ. Βασίλειο, Ι. Χρυσόστομο, οσία Μαρία Αιγυπτία, αγία Μακρίνα και αμέτρητοι άλλοι) αλλά και από τον ίδιο τον Χριστό μας, ο οποίος πριν αρχίσει το κοσμοσωτήριο έργο της θείας Οικονομίας και Διδασκαλίας του, ενήστευσε σαράντα ημέρες και σαράντα νύχτες στο Σαραντάρειο Όρος.

Έτσι λοιπόν στην προσπάθειά της η Εκκλησία, να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε περισσότερες αρετές και να γίνουμε πιο εγκρατείς, αλλά και γενικώτερα να αποκομίσουμε όλα τα οφέλη της (πολλά από αυτά αναφέρουμε παρακάτω), καθιέρωσε τον θεσμό της ευλογημένης Νηστείας, για όλους τούς πιστούς, κληρικούς και λαϊκούς, για όλη την διάρκεια του έτους και για όλες τις Τεσσαρακοστές, μικρές και μεγάλες.

Για τούς λόγους αυτούς λοιπόν, και για να μας βοηθήσει να νιώσουμε καλύτερα, το χαρμόσυνο και απολυτρωτικό μήνυμα της Αναστάσεως του Κυρίου μας, αλλά και να συμπάσχουμε μαζί του στον μαρτυρικό δρόμο προς τον Γολγοθά, όρισε και την Νηστεία της Αγίας Τεσσαρακοστής. Κατά την πρώτη μάλιστα ημέρα αυτής ψάλλουμε: «Ελήλυθεν η Νηστεία, η μήτηρ της σωφροσύνης, η κατήγορος της αμαρτίας, και συνήγορος της μετανοίας, η πολιτεία των Αγγέλων, και σωτηρία των ανθρώπων· οι πιστοί ανακράξωμεν· Ο Θεός ελέησον ημάς».

Η νηστεία είναι ο χαλινός των παθών, όπως λένε οι Πατέρες, άρα και αποτρεπτική των κακών που συνοδεύουν τα πάθη μας. Πώς όμως ακούγεται στην εποχή μας ο λόγος αυτός των Αγίων μας;

Το κυρίαρχο μήνυμα σήμερα στην κοινωνία μας είναι η ανεξέλεγκτη και δίχως όρια και φραγμούς ικανοποίηση ΟΛΩΝ των επιθυμιών του ανθρώπου. Η νηστεία φαντάζει ως ένας παράγοντας ανασταλτικός σ’ αυτή τη σύγχρονη τάση και ΜΟΔΑ. Φαίνεται ανούσια, άσκοπη, ξεπερασμένη, οπισθοδρομική συνήθεια.

Ίσως, η νηστεία νάναι ένα από τα πράγματα για τα οποία, άλλος περισσότερο κι άλλος λιγότερο, θα είμαστε αναπολόγητοι κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Το λέμε αυτό διότι όταν η Εκκλησία, ο ίδιος ο Χριστός μέσα στο Ευαγγέλιο μας τονίζει την ευεργετική δύναμη της νηστείας στην πνευματική και σωματική κατάσταση του ανθρώπου, αλλά και την αναγκαιότητα, κυρίως, της συμμετοχής της στην αόρατη μάχη που δίνουμε με τον πνευματικό μας εχθρό, πολλοί από εμάς, και μάλιστα "θρησκευόμενοι", αδιαφορούμε αλλά και τη θεωρούμε ξεπερασμένη.

Όταν όμως η χορτοφαγία λ.χ., έγινε ΜΟΔΑ, πολλοί, μετά μεγάλης προθυμίας έσπευσαν να την υιοθετήσουν μόνο και μόνο, επειδή το είπαν οι οικολόγοι, οι ιατροί κ.λ.π.

Χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα κακό, θέλουμε εδώ να τονίσουμε την λογική των σύγχρονων ανθρώπων, ποια πρότυπα ακολουθούν, και ποιούς έχουν θέσει να επηρεάζουν και να καθοδηγούν τη ζωή τους. Πρωτίστως ανθρώπινες θεωρίες και όχι τις εντολές του Θεού.

Ταυτόχρονα με όλα αυτά, παρατηρείται τελευταία μία αύξηση των νηστευόντων ανθρώπων. Αυτή όμως, στο βαθμό που δεν υποκινείται από πραγματική ευσέβεια, ευλάβεια, πίστη και πεποίθηση ότι θα βοηθήσει στην διεξαγωγή του πνευματικού αγώνα του χριστιανού, χάνει κατά πολύ και την θεραπευτική -πνευματικά- δύναμή της.

Από την άλλη πλευρά, παρατηρούμε πιστούς ανθρώπους να νηστεύουν με απόλυτη ακρίβεια και ζήλο, αλλά χωρίς διάκριση. Να νηστεύουν μόνο ποιοτικά και όχι ποσοτικά, ή να νηστεύουν μόνο σωματικά, και όχι πνευματικά, αντιμετωπίζοντας τον ασθενή αδελφό τους, (ασθενή πνευματικά ή σωματικά) με αυστηρότητα και έλλειψη αγάπης, "κατατρώγοντας" μάλιστα τις σάρκες αυτών, με την κατάκριση, την καταλαλιά, τον φθόνο, και την ζήλεια. Αυτή, δεν είναι αληθινή και πραγματική Νηστεία,αλλά ψεύτικη, και ούτε την δέχεται ο Θεός μας, αλλά την αποστρέφεται.

"Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν, ευάρεστον τω Κυρίω· αληθής νηστεία, η των κακών αλλοτρίωσις, εγκράτεια γλώσσης, θυμού αποχή, επιθυμιών χωρισμός, καταλαλιάς, ψεύδους, και επιορκίας· η τούτων ένδεια, νηστεία εστίν, αληθής και ευπρόσδεκτος", μας λέγει η Εκκλησία μας, επιβεβαιώνοντας όλα τα ανωτέρω.

Πράγματι εάν χάσουμε την πεμπτουσία του χριστιανισμού στον πνευματικό μας αγώνα, που είναι η αγάπη και η ταπείνωση, τότε κάθε προσπάθεια και κόπος που καταβάλλουμε, κινδυνεύουν να πέσουν στο κενό, αφού, εν τω μεταξύ, μπορεί να έχουμε γίνει ως άλλοι Φαρισαίοι, της γνωστής Παραβολής.

Ας προσέξουμε να νηστεύουμε θεάρεστα για να έχουμε και τα ωφέλιμα αποτελέσματά της, τα οποία μας είναι άκρως απαραίτητα.

Απαραίτητη στο να πολεμηθεί "το ίδιον θέλημα", να επέλθει ταπείνωση και μαζί με την προσευχή να μας βοηθήσει να ξεφύγουμε από τα δίχτυα του Διαβόλου, ο οποίος στις μέρες μας έχει ισχυροποιηθεί λόγω της γενικής ακράτειας και ασυδοσίας.

«Το στάδιον (λοιπόν) των αρετών ηνέωκται· οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε, αναζωσάμενοι τον καλόν της Νηστείας αγώνα· οι γαρ νομίμως αθλούντες, δικαίως στεφανούνται· και αναλαβόντες την πανοπλίαν του Σταυρού, τω εχθρώ αντιμαχησώμεθα, ως τείχος άρρηκτον κατέχοντες την Πίστιν, και ως θώρακα την προσευχήν, και περικεφαλαίαν την ελεημοσύνην· αντί μαχαίρας την νηστείαν, ήτις εκτέμνει από καρδίας πάσαν κακίαν. Ο ποιών ταύτα, τον αληθινόν κομίζεται στέφανον, παρά του Παμβασιλέως Χριστού, εν τη ημέρα της Κρίσεως».

ΑΜΗΝ!